Gramatyka

Tworze liczby mnogiej

Jeśli rzeczownik kończy się na ‘-o’ oraz ‘–e’, liczbę mnogą tworzy się przez dodanie ‘–i’. Jeśli rzeczownik kończy się na ‘-a’, liczbę mnogą tworzy się dodając ‘–e’.

Przykłady:

• męski: bambini, uomini, telefoni, maestri, cani
• żeński: bambine, donne, case, maestre, cagne

Wyjątki: Niektóre rzeczowniki rodzaju męskiego mają w liczbie mnogiej końcówkę ‘–a’.

Przykłady:

• il dito – le dita
• il ginocchio – le ginocchia
• il paio – le paia
• l’uovo – le uova

UWAGA: Wszystkie rzeczowniki, które kończą się na spółgłoskę lub są obcego pochodzenia, są niezmienne.

Przykłady:

• il caffè – i caffè
• il menù – i menù
• la foto – le foto

Rzeczowniki zakończone na ‘–ca’/‘-ga’ mają w liczbie mnogiej końcówkę ‘–che’/‘-ghe’.

Przykłady:

• l’amica – le amiche
• la strega – le streghe

Rzeczowniki o końcówce ‘-co’/‘-go’ mają w liczbie mnogiej końcówkę ‘–chi’/‘-ghi’, jeżeli akcent pada na przedostatnią sylabę.

Przykłady:

• il tedesco – i tedeschi
• l’albergo – gli alberghi

Rzeczowniki o końcówce ‘-cia’/‘-gia’ kończą się w liczbie mnogiej na ‘–ce’/‘-ge’:

Przykłady:

• la mancia – le mance
• la spiaggia – le spiagge

Rzeczowniki o końcówce ‘-io’ mają w liczbie mnogiej końcówkę ‘–i’.

Przykłady:

• il negozio – i negozi
• il viaggio – i viaggi

Rodzajniki

Rodzajnikami określonymi rodzaju męskiego są:

Przykłady:

• il bambino, i bambini
• l’uomo, gli uomini
• il telefono, i telefoni
• il maestro, i maestri

Rodzajnikami określonymi rodzaju żeńskiego są:

Przykłady:

• la bambina – le bambine
• la donna – le donne
• la casa – le case
• la maestra – le maestre

UWAGA: rodzajniki określone il / la zamieniają się na l’ przed rzeczownikami zaczynającymi się od samogłoski.

Przykłady:

• l’amica
• l’amico
• l’ape
• l’oca
• l’arancio

UWAGA: il/l’ zamieniają się na lo przed rzeczownikami zaczynającymi się od S + SPÓŁGŁOSKA oraz Z, PS, GN, X.

Przykłady:

• lo studente
• lo zoccolo
• lo psicologo
• lo gnocco
• lo xilofono

Rodzaj rzeczowników

Rzeczowniki kończące się na ‘–o’ są prawie zawsze rodzaju męskiego: il cappello; il libro; il pesce; il nome; il bambino; l’uomo; il telefono; il giornale; il denaro; l’edificio; il maestro; il cappotto; l’esempio; l’amico

Wyjątki: la mano; la foto; la moto; la radio; l’auto; la iro

Rzeczowniki kończące się na spółgłoskę są rodzaju męskiego, zwłaszcza jeśli są słowami obcego pochodzenia: il bar; il film; il camion; il computer; lo sport; il gas

Rzeczowniki kończące się na ‘–ma’ są rodzaju męskiego: il problema; il programma; il diploma; il tema; il cinema; il sistema; il clima

Zazwyczaj rodzaju męskiego są rzeczowniki kończące się na ‘–ore’; ‘-one’; ‘-ale’; ‘-ile’: il fiore; il sapone; il giornale; il fucile

Nazwy miesięcy oraz dni tygodnia są rodzaju męskiego, z wyjątkiem niedzieli.

Rzeczowniki kończące się na ‘–a’ są prawie zawsze rodzaju żeńskiego: la bambina; la casa; la sorella; la vicina; la rivista; la pelliccia; la frutta; la finestra; la porta; la taza; la forchetta; la strada; la ragazza; la metropolitana

Wyjątki: il pilota; il poeta

Rzeczowniki kończące się na ‘–tà’ oraz ‘–tù’ są rodzaju żeńskiego: La libertà; la gioventù

Rzeczowniki kończące się na ‘–i’; ‘-ione’; ‘-ie’; ‘-ice’ są rodzaju żeńskiedo: la crisi; l’analisi; la lezione; la serie; la lavatrice; la traduttrice

Rzeczowniki kończące się na ‘–e’, na ‘–ista’ oraz na ‘-ante’ mogą być zarówno rodzaju męskiego jak i rodzaju żeńskiego.

UWAGA: Niektóre nazwy osób, które kończą się w rodzaju męskim na ‘–e’, tworzą rodzaj żeński o końcówce ‘–essa’; rzeczowniki o końcówce ‘–tore’ tworzą rodzaj żeński o końcówce ‘-trice’:

• lo studente – la studentessa
• il dottore – la dottoressa
• il traduttore – la traduttrice

W innych przypadkach istnieje jedna i ta sama forma dla rodzaju męskiego i żeńskiego:

• il collega – la collega
• il turista – la turista
• il francese – la francese
• il cliente – la cliente

Ogólnie, aby odnieść się do pary lub grupy osób, składającej się z mężczyzn i kobiet, jest tendencja do użycia formy w rodzaju męskim liczby mnogiej. Na przykład:

• il re e la regina – i re
• il nonno e la nonna – i nonni
• la zia e lo zio – gli zii
• due bambini e otto bambine – dieci bambini

PRZYMIOTNIKI DZIERŻAWCZE

Przymiotniki dzierżawcze w języku włoskim zgadzają się w rodzaju i liczbie z rzeczownikiem następującym po nich; jedynie ‘Loro’ jest nizmienny.

Przykłady:

• mio fratello, mia sorella, i miei fratelli, le mie sorelle
• il tuo amico ceco, la tua amica ceca, i tuoi amici cechi, le tue amiche ceche
• il nostro appartamento, la nostra casa, i nostri professori, le nostre professoresse
• il vostro hotel, la vostra città, i vostri passaporti, le vostre valigie
• il loro paese, la loro città, i loro libri, le loro case

Zwykle przymiotniki dzierżawcze są poprzedzone rodzajnikiem określonym.

• La mia casa ha sette piani.

Ponadto rodzajnika określonego używa się:

• przed ‘loro’: La loro casa è più grande della nostra.
• kiedy po rzeczowniku następuje dopełnienie: Lui è il mio fratello minore.

UWAGA: Nie używa się rodzajnika określonego przed zaimkami dzierżawczymi:

• kiedy zwracamy się bezpośrednio do kogoś: Mia cara, ti stai sbagliando!
• z rzeczownikami pokrewieństwa w liczbie pojedynczej: Mia madre è molto giovane.
• w wykrzyknieniu: Mamma mia!

(Aby uzyskać więcej informacji na temat zaimków, zobacz część poświęconą zaimkom)

PRZYSŁÓWKI

Wiele przysłówków tworzy się bezpośrednio od przymiotników. Do rodzaju żeńskiego przymiotnika dodaje się końcówkę ‘–mente’:

• rapida – rapidamente
• precisa – precisamente
• sicura – sicuraramente

Jeśli przymiotnik nie ma formy dla rodzaju żeńskiego, wtedy usuwa się ‘–e’ i dodaje się ‘–mente’ do liczby pojedynczej.

• facile – facilmente
• regolare – regolarmente
• semplice – semplicemente
• reale – realmente

UWAGA: niektóre przysłówki są nieregularne:

• buono – bene
• cattivo – male
• leggero – leggermente
• violento - violentemente

STOPIEŃ WYŻSZY I NAJWYŻSZY

DATA

Aby wyrazić datę używa się liczebników głównych:

“Quanti ne abbiamo oggi?”
“Oggi ne abbiamo 21”

Wyjątek: pierwszy dzień miesiąca wyraża się liczebnikami porządkowymi.

• Il 1o maggio è la Festa del Lavoro.

Aby odnieść się do konkretnej daty używamy rodzajnika ‘il’ i wprowadzamy miesiąc z przyimkiem ‘di’, oraz rok z przyimkiem ‘del’.

UWAGA: ‘di’ można pominąć, ‘del’ natomiast nie.

• Sono nata il 25 (di) agosto del 1978

Datę można pisać na różne sposoby: Bergamo, 6/4/2008 = Bergamo, 6 aprile 2008.

GODZINA

Aby zapytać o godzinę mówimy: ‘Che ore sono?’, ‘Che ora è?’ Aby odpowiedzieć używamy liczby mnogiej: ‘sono le due e mezzo’, ‘sono le quattro e un quarto’

Wyjątek: liczby pojedynczej używamy jedynie w przypadku godziny pierwszej:

• è l’una meno cinque
• è l’una e un quarto

Uwaga: w przypadku południa i północy nie używa się rodzajnika i czasownik jest w liczbie pojedynczej.

• È mezzanotte, vado a dormire.
• È mezzogiorno, vado a preparare il pranzo.
• 1.00 – È l’una / È l’una in punto
• 1.05 – È l’una e cinque
• 2.10 – Sono le due e dieci
• 3.15 – Sono le tre e un quarto
• 4.20 – Sono le quattro e venti
• 5.25 – Sono le cinque e venticinque
• 6.30 – Sono le sei e mezza
• 7.35 – Sono le otto meno venticinque
• 8.40 – Sono le nove meno venti
• 9.45 – Sono le dieci meno un quarto
• 10.50 – Sono le undici meno dieci
• 11.55 – Sono le dodici meno cinque
• 12.00 – Sono le dodici / Sono le dodici in punto

Aby dowiedzieć się, kiedy coś się wydarzyło, pytamy: “A che ora...?” Aby odpowiedzieć, mówimy: “All’... / alle”

Aby wskazać porę dnia używamy przyimka ‘di’, nawet gdy nie określa się dokładnie czasu:

• Le tre di mattina (3:00)
• Le cinque di pomeriggio (17:00)
• Le dieci e mezza di sera (22:30)
• Di sera
• Di notte

ZAIMKI OSOBOWE AKCENTOWANE

Formami spoufalającymi lub nieformalnymi aby zwracać się do kogoś są ‘tu’ w liczbie pojedynczej oraz ‘voi’ w liczbie mnogiej.

Formami grzecznościowymi lub formalnymi są ‘Lei’ w liczbie pojedynczej oraz ‘Voi’ w liczbie mnogiej. Form tych używa się z czasownikiem w trzeciej osobie.

Zaimka osobowego akcentowanego zazwyczaj się nie używa. Końcówka czasownika wskazuje już osobę.

• Dove vivi? – Vivo a Taormina.

Zaimka osobowego akcentowanego można używać aby uniknąć dwuznaczności.

• Come vi chiamate? – Io mi chiamo Alessandra e lei si chiama Cristina.
• Che cosa studiate? – Io studio odontoiatria e lei farmacia.

ZAIMKI OSOBOWE NIEAKCENTOWANE -- DOPEŁNIENIA BLIŻSZEGO I DALSZEGO

Istnieją dwie grupy zaimków osobowych o funkcij dopełnienia: formy toniczne lub z akcentem własnym oraz formy atoniczne, bez akcentu.

Po przyimkach używa się zawsze form tonicznych zaimków osobowych.

• C’è posta per te.
• Il capo parla molto bene di te.
• Posso venire al mare con te?

Dopełnienia bliższe. Przykłady:

• Chi è Vittorio? – No lo so. Non lo conosco.
• Chi è Maria? – No lo so. No la conosco.
• Chi sono Vittorio e Maria? – No lo so. No li conosco.
• Dove sono i miei libri? Non li trovo.
• Dove sono le mie scarpe? Non le trovo.

Dopełnienia dalsze. Przykłady:

• Mi dai un bacio?
• Claudio ci telefonerà stasera.
• Vi do il mio numero di telefono.
• Le manderò una mail domani.
• Ti ho chiamato ieri, ma non eri a casa.

Formą zwroną trzeciej osoby liczby pojedynczej i mnogiej jest ‘sé’, często wzmocnione przez ‘stesso’ / ‘stessa’ / ‘stessi’ / ‘stesse’.

UWAGA: w formie ‘se stesso’, nie ma akcentu nad se.

Przykład:

• Pensa solo a se stesso e non si interessa agli altri.

MIEJSCE ZAIMKÓW DOPEŁNIENIA BLIŻSZEGO I DALSZEGO

Formy toniczne mają swój własny akcent, dlatego nie muszą wspierać się pobliskim czasownikiem, formy atoniczne natomiast muszą wspierć się czasownikiem, który je poprzedza lub następuje po nich, dlatego możemy znaleźć je:

1. po bezokoliczniku (lub przed czasownikami takimi jak ‘potere’, ‘volere’ i następującym po nich bezokoliczniku).

UWAGA: w tym przypadku bezokolicznik traci samogłoskę końcową.

• Non posso farlo. Non lo posso fare.
• Il capo vuole vederti. Il capo ti vuole vedere.

1. po gerundium:

• Parlandogli forse capirebbe.

1. po imiesłowie:

• Silvia ha accettato il contratto di lavoro propostole.

1. po trybie rozkazującym

• Rispondimi!
• Lasciami in pace, sto lavorando!

1. Po negacji i przed koniugowanym czasownikiem. Wyjątek: ‘loro’ występuje zawsze

przed negacją.

• Domani ci vedremo alle 15.00. Domani non ci vedremo alle 15.00.
• Ti amo. Non ti amo.

1. Przed czasownikiem posiłkowym w czasach złożonych:

• Dove sono i miei libri? -– Li ho messi sul tavolo.
• Hai scritto a Tommaso? –- Sí, gli ho mandato una mail ieri.

ZAIMKI OSOBOWE PODWÓJNE

Formy toniczne oraz formy atoniczne mogą występować również parami:

1. 'i' wysępujące w ‘mi’ / ‘ti’ / ‘si’ / ‘ci’ / ‘vi’ zmienia się na ‘–e’, przed innym

zaimkiem. Poza tym, kiedy mamy w zdaniu zaimek w celowniku (pronome indiretto) oraz zaimek w bierniku (pronome diretto) jednocześnie, najpierw występuje zaimek w celowniku (pronome indiretto).

• Ti piace questo libro? Te lo regalo.
• Ce lo diranno stasera.

1. Wszystkie zaimki podwójne pisze się rozdzielnie, oprócz trzeciej osoby, ‘glielo’.

• Le piace questo maglione? Glielo regalo.
• Devi restituire il libro a Renato. Gliel’ho già restituito, me l’aveva chiesto due settimane fa.

ZAIMKI ZWROTNE

Niektóre czasowniki są używane z zaimkami zwrotnymi. W tych czasownikach należy usunąć końcowe ‘–e’ z bezokolicznika i dodać ‘–si’, na przykład: chiamarsi, alzarsi, sedersi, pettinarsi. Miejsce zaimka zwrotnego jest takie samo jak zaimków osobowych atonicznych (zobacz wyżej).

UWAGA: w czasach złożonych czasowniki zwrotne występują zawsze z czasownikiem posiłkowym ‘essere’ (o zgodności imiesłowu participio passato z czasownikiem ‘essere’ zobacz część poświęconą czasownikom trybu oznajmującego czasu przeszłego passato prossimo).

Przykład:

• Si sono svegliati tardissimo.

Zaimkami zwrotnymi są:

Przykłady:

• Mi chiamo Francesco.
• Come ti chiami?
• Come si chiama il tuo amico?
• Dove possiamo sederci?
• Dove ci possiamo sedere?
• Non si è ancora alzata tua sorella?
• Siediti!
• Si sieda!
• Non andartene!
• Maria e Giuseppe si sposeranno a maggio.

ZAIMKI DZIERŻAWCZE

Jeśli wie się dokładnie, o czym się mówi, i nie chce powtarzać rzeczownika, można użyć zaimka dzierżawczego. Zaimki dzierżawcze zgadzają się w rodzaju i liczbie z rzeczownikiem który zastępują, oprócz “loro”.

• (il) mio – (la) mia – (i) miei --(le) mie
• (il) tuo – (la) tua – (i) tuoi – (le) tue
• (il) suo – (la) sua – (i) suoi – (le) sue
• (il) nostro – (la) nostra – (i) nostri – (le) nostre
• (il) vostro – (la) vostra – (i) vostri – (le) vostre
• (il) loro – (la) loro – (i) loro – (le) loro

Przykłady:

• Di chi è questa casa? – È mia.
• Mio padre è più ricco del tuo.
• È vostro questo cane? – Sí, è nostro.
• Sono vostre queste cose? – No, non sono nostre. Sono loro.

CZASOWNIKI NIEREGULARNE

1. Najczęstsze czasowniki nieregularne pierwszej koniugacji:

1. Najczęstsze czasowniki nieregularne drugiej koniugacji:

1. Najczęstsze czasowniki nieregularne trzeciej koniugacji:

Czasowniki tenere, porre, trarre, venire, rimanere, salire, valere otrzymują ‘–g-’ w osobach “Io” oraz “loro”:

UŻYCIE CZASU TERAŹNIEJSZEGO

Czasu teraźniejszego używamy do wyrażenia czynności, które mają miejsce zwykle w teraźniejszości lub w określonym momencie. Poza tym używa się go również aby mówić o przyszłości, jeśli chodzi o coś pewnego.

Przykłady:

• Viviamo a Torino ma lavoriamo a Milano.
• Martedì prossimo non vengo a lezione. Vado a Napoli.
• La prossima settimana parto per le vacanze.

CZAS TERAŹNIEJSZY AKTUALNY (STARE + GERUNDIUM)

użyć czasu teraźniejszego czasownika ‘stare’ + gerundium. Gerundium tworzy się dodając do czasowników końcówkę ‘–ando’ (czasowniki o końcówce ‘–are’) lub ‘-endo’ (czasowniki o końcówce ‘–ere’, ‘-ire’).

Przykłady:

• Adesso sto mangiando, ti richiamo più tardi.
• Che cosa stai facendo? – Niente di particolare, sto guardando un film.

CZAS PRZESZŁY DOKONANY - PASSATO PROSSIMO

Tworzy się go ogólnie za pomocą czasu teraźniejszego czasownika ‘avere’ oraz imiesłowu czasownika głównego. W niektórych przypdkach używa się czasu teraźniejszego czasownika ‘essere’.

Czas teraźniejszy czasownika ‘avere’:

io ho – tu hai – lui/lei/Lei ha
noi abbiamo – voi avete – loro hanno

Czas teraźniejszy czasownika ‘essere’:

io sono – tu sei – lui/lei/Lei è
noi siamo – voi siete – loro sono

Imiesłów tworzy się za pomocą końcówki ‘–ato’ (czasowniki o końcówce ‘–are’), ‘–uto’ (czasowniki o końcówce ‘–ere’), ‘-ito’ (czasowniki o końcówce ‘-ire’).

Przykłady:

• mangiare – mangiato
• bere – bevuto
• dormire – dormito

Niektóre czasowniki mają nieregularny imiesłów czasu przeszłego (participio passato):

Przykłady:

• accendere – acceso
• aprire – aperto
• bere – bevuto
• chiedere – chiesto
• chiudere – chiuso
• correggere – corretto
• correre – corso
• cuocere – cotto
• decidere – deciso
• dire – detto
• dividere – diviso
• essere – stato
• fare – fatto
• leggere – letto
• mettere – messo
• morire – morto
• muovere – mosso
• nascere – nato
• nascondere – nascosto
• offrire – offerto
• perdere – perso
• piacere – piaciuto
• piangere – pianto
• porre – posto
• prendere – preso
• ridere – riso
• rimanere – rimasto
• risolvere – risolto
• rispondere – risposto
• rompere – rotto
• scegliere – scelto
• scrivere – scritto
• succedere – successo
• togliere – tolto
• tradurre – tradotto
• uccidere – ucciso
• vedere – visto (veduto)
• venire – venuto
• vincere – vinto

Do tworzenia Passato Prossimo używa się czasownika ‘essere’:

1. z czasownikami nieprzechodnimi, czyli tymi, które nie mają dopełnienia bliższego.

• Ieri sera siamo riusciti a vedere tutto il film.

1. z czasownikami

• stanu: stare rimanere ...
• ruchu: andare, venire, tornare ...
• zmiany stanu: diventare, nascere, morire ...

1. z czasownikami zwrotnymi:

• Mi sono alzato.
• Si sono vestiti in fretta e sono scappati.

1. Z następującymi częstymi czasownikami: bastare, piacere, sembrare, accadere, parere,

succedere, costare, mancare, dipendere, dispiacere, toccare, occorrere.

• Sono bastati dieci minuti per tornare a casa.
• Queste scarpe mi sono costate un occhio della testa!

UWAGA: imiesłów czasownika ‘essere’ zgadza się z podmiotem w rodzaju i liczbie, podczas gdy czasownika ‘avere’ nie.

Przykłady:

• Siamo tornati dalle vacanze da poco e non abbiamo voglia di lavorare.
• Gloria ha ordinato un gelato enorme.

Wyjątek: Czasownik ‘avere’ zgadza się zawsze z zaimkami ‘lo’, ‘la’, ‘l’’, ‘li’, ‘le’.

Przykłady:

• È da tanto tempo che non vedi Silvia e Daniela?
• No, perché? Le ho viste ieri.

Passato Prossimo używamy w odniesieniu do działań dopiero co zakończonych lub tych, które mają jeszcze jakiś związek z teraźniejszością.

Przykłady:

• Ieri sera ho mangiato troppo e non sono riuscito a dormire tutta la notte!
• Hai finito di fare i compiti?
• Che cosa hai mangiato oggi?
• Sei mai stato in Spagna?
• Hai già pagato la bolletta del telefono?

UWAGA: Passato Prossimo używa się przede wszystkim w języku włoskim mówionym na północy Włoch, gdzie wskazuje on na jakiekolwiek działania przeszłe, zastępując Passato Remoto, który jest używany prawie tylko w piśmie. W południowych Włoszech używa się natomiast Passato Remoto, również do niedawno zakończonych działań.

CZAS PRZESZŁY ODLEGŁY - PASSATO REMOTO

Końcówkami regularnymi są:

Czasowniki ‘essere’ oraz ‘avere’ są nieregularne w Passato Remoto:

UWAGA: formy nieregularne dotyczą z reguły, tylko osób io, lui/lei, loro, podczas gdy pozostałe osoby zachowują rdzeń bezokolicznika.

Przykład:

• ROMPERE: Io ruppi – Tu rompesti – Lei, lei, lui ruppe – Noi rompemmo – Voi rompeste – Loro ruppero

Najczęstsze czasowniki nieregularne:

• bere: bevvi
• cadere: caddi
• chiedere: chiesi
• conoscere: conobbi
• correre: corsi
• dare: diedi
• decidere: decisi
• fare: feci
• mettere: misi
• nascere: nacqui
• perdere: persi
• prendere: presi
• rendere: resi
• rispondere: risposi
• rompere: ruppi
• sapere: seppi
• scrivere: scrissi
• spegnere: spensi
• stare: stetti
• tenere: tenni
• vedere: vidi
• venire: venni
• vivere: vissi
• volere: volli

Passato Remoto używa się aby wskazać na czynność zakończoną w przeszłości, która nie ma kontynuacji w teraźniejszości.

Przykłady:

• Alla fine degli anni sessanta l’uomo mise piede sulla luna.
• Quando scoprì l’America Cristoforo Colombo? Nel 1492, quando fece il suo primo viaggio.

CZAS PRZESZŁY IMPERFETTO

Imperfetto czasownika ‘essere’ jest nieregularny:

Imperfetto używa się:

1. Aby wyrazić czynności współczesne podczas ich wykonywania, lub czynność,

która w trakcie realizacji została przerwana przez inną czynność.

• Mentre la nonna guardava la televisione, il nonno leggeva il giornale.
• Mentre facevo la doccia è squillato il telefono.

1. Aby wyrazić czynności zwyczajowe lub powtarzające się w przeszłości.

• Da piccola andavo spesso al cinema con mio padre.

CZAS PRZYSZŁY

Czasowniki regularne pierwszej koniugacji zmieniają w czasie przyszłym prostym ‘–a’ występujące w bezokoliczniku o końcówce ‘-are’ na ‘–e’.

UWAGA: Pierwsza i trzecia soba liczby pojedynczej posiadają zawsze akcent graficzny.

Czasowniki nieregularne w czasie przyszłym mogą:

• stracić samogłoskę bezokolicznika: andare > andrò; dovere > dovrò; potere > potrò; sapere > saprò; vivere > vivrò
• stracić samogłoskę bezokolicznika oraz zmienić ‘l’ lub ‘n’ rdzenia na ‘rr’: rimanere > rimarrò; tenere > terrò; venire > verrò; volere > vorrò. UWAGA: bere > berrò
• zachować ‘a’ bezokolicznika: dare > darò; fare > farò; stare > starò

UWAGA: do czasowników kończących się na ‘-care’ / ‘-gare’, dodaje się ‘-h-’ przed ‘–e’.

• cercare – cercherò
• spiegare – spiegherò

Czasowniki kończące się na ‘-ciare’ / ‘-giare’ tracą ‘-i-’.

• Annunciare – annuncerò
• mangiare – mangerò

Czasu przyszłego prostego używa się:

1. Aby wskazać na czynności przyszłe zważając na teraźniejszość.

• Fra due settimane tornerò a casa.

1. Aby wyrazić niepewność, wątpliwość w odniesieniu do teraźniejszości.

• Che cosa penseranno di me i tuoi genitori?

1. Aby wyrazić przypuszczenie.

• Sarai stanco, vai a letto!

UWAGA: często czas przyszły prosty jest zastępowany przez czas teraźniejszy, zachowujący jednak charakter przyszłości.

• Quest’estate vado in vacanza in Turchia.

TRYB PRZYPUSZCZAJĄCY

Tryb przypuszczający prosty tworzy się tak jak czas przyszły prosty, czyli dodając końcówki trybu przpuszczającego do rdzenia bezokolicznika czasownika. ‘–a’ z końcówki bezokolicznika zakończonego na ‘-are’ zmienia się na ‘–e’.

Wykazują takie same nieregularności jak w czasie przyszłym: ‘andr-’, ‘rimarr-’, ‘berr-’; ‘dar-’.

• Potremmo comprare una macchina nuova.

Trybu przypuszczającego używa się również:

1. aby wyrazić prośbę lub pragnienie w sposób bardziej uprzejmy

• Mi daresti il numero di tua sorella, per favore?
• Vorrei tanto andare al mare!

1. aby wyrazić wątpliwość

• Non so se Giovanni verrebbe a cena da noi stasera, è tardi per avvisarlo.

1. aby donieść wiadomość niepotwierdzoną

• Il Primo Ministro inglese arriverebbe in Italia il mese prossimo.

1. do wyrażenia czynności hipotetycznych z ‘se’ oraz Congiuntivo Imperfetto lub

Trapassato

• Andrò in vacanza a Riccione se avrò abbastanza soldi.
• Ora non avrei più la febbre se avessi preso qualche antibiotico.
• Se avessi abbastanza soldi, andrei in vacanza alle Maldive.
• Se avessi avuto abbastanza soldi, sarei andato in vacanza alle Maldive.
• Se avessi preso qualche antibiotico, ora non avrei più la febbre.

1. aby pytać o coś bardzo uprzejmie używając konstrukcji: Potrei/vorrei +

bezokolicznik

• Potrei avere un kilo di pane, per favore?
• Potresti dirmi che ore sono, per favore?
• Vorrei un’acqua tonica con ghiaccio e limone, grazie.

STRONA BIERNA

Stronę bierną tworzy się zu pomocą czasownika posiłkowego ‘essere’ (w różnych możliwych czasach) oraz imiesłowu czasu przeszłego (participio passato). Przyimek ‘da’ wprowadza zawsze osobę, która wykonuje czynność, z którą zgadza się w rodzaju i liczbie (da + rodzajnik określony).

• Riccardo Borsellino è stato condannato dal giudice a tre anni di carcere per rapina a mano armata.
• Parma fu fondata dai Romani.
• Oggi l’inglese è studiato nella maggior parte dei paesi.

UWAGA: stronę bierną można tworzyć również za pomocą czasownika ‘venire’(w różnych możliwych czasach) oraz imiesłowu czasu przeszłego (participio passato), w tym samym znaczeniu co z ‘essere’.

• Oggi l’inglese viene studiato nella maggior parte dei paesi.

Strona bierna z czasownikiem ‘andare’(w różnych możliwych czasach) i imiesłowem czasu przeszłego (participio passato) ogólnie ma znaczenie czasownika ‘dovere’.

• L’ultimo film di Bernardo Bertolucci va visto (= deve essere visto) appena

esce; dicono che sia un capolavoro.<<

• Il divieto di fumare andrebbe esteso (= dovrebbe essere esteso) a tutti i locali pubblici anche all’estero.

Stronę bierną tworzy się tylko z czasownikami przechodnimi, czyli tymi, które mają dopełnienie bliższe (biernikowe).

• Il bambino è stato morso da un cane.

Ponadto jest możliwe, zastąpić stronę bierną czasownikiem ‘essere’, ‘venire’ oraz ‘andare’ za pomocą ‘si’ + aktywna forma czasownika. Czasownik zgadza się z rzeczownikiem, do którego się odnosi.

• A Firenze si insegna l’italiano a stranieri in molte scuole.
• Sulle Alpi si trovano molti funghi.
• In Italia si spendono molti soldi per costruire nuove autostrade.

UWAGA: czasownikiem posiłkowym w czasach złożonych jest zawsze ‘essere’, a imiesłów czasu przeszłego (participio passato) zgadza się w rodzaju i liczbie z rzeczownikiem, do którego się odnosi.

• Si sono viste cose molto interessanti all’ultimo Festival di Venezia.

UWAGA: kiedy mamy bezosobowe ‘si’ + czasowniki zwrotne, partykuła ‘si’ czasownika zwrotnego zamienia się w ‘ci’.

• In vacanza ci si alza sempre tardi.

TRYB ŁĄCZĄCY - CONGIUNTIVO PRESENTE

Aby utworzyć tryb łączący Congiuntivo Presente czasowników regularnych używa się samogłosek różniących każdej grupy.

Bezokolicznik na ‘–are’: Congiuntivo Presente ‘–i’
Bezokolicznik na ‘–ere’ / ‘-ire’: Congiuntivo Presente ‘-a’

Czasowniki z nieregularną pierwszą osobą czasu teraźniejszego tworzą Congiuntivo Presente z tą samą niereguarnością.

Pierwsza koniugacja:

Druga koniugacja:

Trzecia koniugacja:

Czasowniki nieregularne bardziej powszechne, z którymi tworzy się formy złożone:

‘Essere’ oraz ‘avere’ mają własne nieregularności:

TRYB ROZKAZUJĄCY

Szczególne spostrzeżenia